“Boski grom
Spadają kwiaty wiśni
Te, które pozostały, opadną również.”
Tatsuzō Arisue (1945)
Każdy kraj ma swoje charakterystyczne święto. W przypadku Japonii jest to Hanami – głęboko zakorzeniony zwyczaj podziwiania kwitnących wiśni (sakur). Tradycja nierozerwalnie łączy się z historią tego kraju. Najstarsze przekazy dotyczące celebrowania hanami pochodzą z VIII wieku. Początkowo tradycję kultywowano tylko dla dworze cesarskim. Z czasem rozprzestrzeniła się ona wśród innych klas społecznych: m.in. samurajów, a od XVII wieku hanami celebrowali także chłopi. Na początku obiektem podziwu były kwiaty to moreli japońskiej, zwanej także śliwą japońską – ume (梅). W późniejszym okresie coraz większą popularność zaczęły zdobywać kwiaty wiśni (sakury). Hanami rozpoczyna się przeważnie na przełomie lutego i marca a jego początek wyznacza Ume Hanami, czyli festiwal kwitnącej śliwy. Hanami to tradycja, polegająca na podziwianiu kwiatów oraz docenianiu ich piękna, które kojarzy się z radością i zadowoleniem z życia. O wartości święta tych drzew stanowi także ulotność spektaklu. W obecnej formule Hanami to czas pikników, podczas których znajomi, rodziny czy pracownicy firm spotykają się w parkach, odpoczywając i podziwiając przyrodę. To także czas spożywania ulubionych potraw i trunków, które można przygotować samemu i przynieść na spotkania w specjalnie przygotowanych na tę okazję koszykach lub zakupić w sklepach i barach. Japonia rozciąga się od 20. do 45. stopnia szerokości geograficznej północnej na długości blisko 3000 kilometrów. To sprawia, że okres kwitnienia wiśni jest różny na poszczególnych wyspach a hanami rozpoczyna się już w końcu lutego na Okinawie a kończy w maju na Hokkaido. To bardzo ważne wydarzenie w Japonii. Wiele osób planuje w tym okresie urlopy, aby móc podziwiać fenomen kwitnienia bajecznie pięknych sakur.
Wiśnie należą do rodziny różowatych (Rosaceae) i są zaliczane do rodzaju śliwa (Prunus) na który składa się obecnie ponad 400 gatunków. Centrum ich występowania stanowi Azja. Można spotkać je także w Europie oraz Ameryce Północnej. Dla strefy umiarkowanej kluczowe znaczenie mają „wiśnie japońskie” czyli odmiany wyhodowane z myślą o kwiatach i święcie hanami. Są cenione szczególnie za obfite, kwitnienie. Walory smakowe owoców nie mają tutaj większego znaczenia. Sakury pochodzą głównie od azjatyckiej wiśni różowej C. subhirtella czy chociażby wiśni piłkowanej C. serrulata. Ze względu na dość krótki okres dekoracyjności (wiosną kwiaty, jesienią zaś przebarwiające się liście) wiśnie warto sadzić w grupach z krzewami i drzewami, stanowiącymi ozdobę w innych miesiącach niż wiśnie. Wyjątek stanowią odmiany o dekoracyjnym pokroju. Te warto sadzić pojedynczo na trawnikach lub rabatach bylinowych. Wiśnie preferują stanowiska jasne i najlepiej osłonięte od silnych wiatrów. Preferują gleby lekkie i przepuszczalne, od lekko kwaśnych po nieznaczne zasadowe. Tolerują chwilowe niedobory wody, lecz podłoże powinno być stale wilgotnie (ale nie mokre). Lubią też podwyższoną wilgotność powietrza. W naszych warunkach klimatycznych wiśnie nie są w pełni mrozoodporne. Ze względu na wczesne kwitnienie zdarza się, że pąki kwiatowe lub same kwiaty przemarzają. Drzewa te nie lubią przycinania. Gdy jest to absolutnie konieczne, należy po przycięciu spryskać je preparatami grzybobójczymi. Nie należy też ścinać kwitnących pędów do wazonów. Kwiaty utrzymują się wtedy bardzo krótko a otwarte rany pozwalają na łatwe wnikanie chorób. Niestety sakury nie należą do drzew odpornych. Atakuje je wiele pasożytów i chorób, powodujących powstawanie zrakowaceń, zamieranie pędów a nawet całych drzew.
Ze względu na warunki klimatyczne, drzewa wiśni nie są u nas tak popularne jak w Azji czy Europie Zachodniej. Niemal wszystkie odmiany rozmnażane są przez szczepienie. Odmiany o pokroju zwisłym bądź kulistym występują w formie piennej. Najpopularniejsze odmiany pochodzą od wiśni piłkowanej. To niewysokie drzewo dorasta do 3 metrów i wydaje białe, pełne kwiaty, które pojawiają się przeważnie na przełomie kwietnia i maja. Jedną z najbardziej rozpowszechnionych w Polsce odmian jest Kanzan – drzewo dorastające do wysokości 6 metrów. Wiosenne liście mają kolor czerwonobrązowy, jesienią zaś przebarwiają się na żółto. Kwitnienie wiśni nie trwa długo. W przypadku Kanzana trwa dłużej niż u innych odmian, około 2-3 tygodnie. Przy większej wilgotności i niskich temperaturach kwitnienie może się wydłużyć. Warto zatem rozważyć jej zakup do Ogrodu. Inne, ciekawe odmiany wiśni piłkowanych to: Amanogawa, Kiku Shidare, Royal Burgundy czy chociażby Little Jeremy.
W roku 2019 w Ogrodzie Botanicznym PAN w Powsinie powstał Reiwa Sakura Garden (z japońskiego: piękna harmonia), który zdobią m.in. wiśnie zasadzone ręką Jego Cesarskiej Wysokości Następcy Tronu Japonii Księcia Akishino oraz jego małżonki, Jej Cesarskiej Wysokości Księżnej Kiko. Książe zasadził drzewo wiśni Autumnalis Rosea (Prunus × subhirtella). To jedna z najpiękniejszych w naszym kraju odmian wiśni, wiosną zachwycająca różowymi a później białymi kwiatami, pięknie prezentująca się również jesienią. Japońska para książęca gościła w Polsce z okazji 100-lecia nawiązania polsko-japońskich stosunków dyplomatycznych. Była to pierwsza zagraniczna podróż członków cesarskiej rodziny od 1 maja 2019, kiedy to na tronie zasiadł cesarz Naruhito, starszy brat księcia Akishino.
“Wiosna odchodzi
Niepewny marudzi jeszcze
Późny kwiat wiśni”
Ryota (1707-1787)
[ngg src=”galleries” ids=”3″ display=”basic_thumbnail” thumbnail_crop=”0″ ngg_proofing_display=”0″]
